fbpx

Parkingi
dla autobusów

Miejsca parkingowe
dla autobusów znajdziesz:
- na wprost Pijalni,
- pod kościołem.

Zobacz więcej!

Kościół Farny p.w. Trójcy Przenajświętszej

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY ŚWIĘTEJ TRÓJCY, BAZYLIKA KOLEGIACKA w KROŚNIE

Początki kościoła parafialnego w Krośnie związane są ściśle z lokacją miasta na prawie magdeburskim, która nastąpiła przed połową wieku XIV. Za rok założenia parafii w mieście przyjmuje się tradycyjnie datę 1342. Zapewne w tym też czasie powstał pierwszy kościół, którego pełny obwód ścian odnaleźć można w prezbiterialnej i nawowej części dzisiejszej świątyni.

Pierwotne prezbiterium, niższe od obecnego, nakryte było sklepieniem krzyżowo – żebrowym osadzonym na kamiennych wspornikach. Dwunawowy halowy korpus świątyni nakrywało pierwotnie pięć przęseł sklepienia o elementach trójpodporowych, wspartych na czterech umieszczonych osiowo filarach międzynawowych. Sklepienia tego typu były bardzo popularne w Małopolsce w czasach Kazimierza Wielkiego. Zbliżone realizacje, związane bezpośrednio z patronatem artystycznym tego monarchy, powstały równocześnie w Wiślicy, Niepołomicach, Stopnicy, Szydłowie i Nowym Sączu.

Efektem znacznego rozwoju i wzbogacenia się miasta w wieku XV były ustawiczne rozbudowy jego głównej świątyni. W pierwszej połowie tego stulecia od północy zostają dobudowane kaplice Św. Anny (przed 1402) i Św. Wojciecha (przed 1448), a od strony południowej Bractwa Najświętsze Maryi Panny (przed 1446) i ŚŚ. Piotra i Pawła (przed 1512). U schyłku XV wieku nadbudowano prezbiterium i zasklepiono go nowym, zachowanym do dzisiaj, późnogotyckim sklepieniem sieciowym. Przełom wieku XV i XVI przyniósł powiększenie zakrystii w kierunku wschodnim i jej nadbudowę o pomieszczenie skarbca na piętrze. W roku 1638 miał miejsce w Krośnie groźny pożar, który strawił znaczną część miasta. Do niedawna przypuszczano, że ogień poważnie zniszczył także główną świątynię miasta. W świetle naszych badań twierdzenia takie wydają się jednak mocno przesadzone.

Nowożytny kształt architektoniczny kościoła jest zasługą rajcy krośnieńskiego szkockiego pochodzenia Wojciecha Roberta Portiusa, który na ten cel przeznaczył znaczną część swoich dochodów. Prace zrealizowane w tym czasie, prowadzone być może pod kierunkiem włoskiego muratora Wincentego Petroniego, przeobraziły wnętrze świątyni z gotyckiego na manierystyczne. Z tego czasu pochodzi zachowane do dziś w nawie kościoła sklepienie kolebkowe z lunetami, wsparte na wprowadzonych do wnętrza świątyni skarpach wewnętrznych, jak też kolebkowo – krzyżowe sklepienia kaplic bocznych. Wtedy też, na polecenie Portiusa, Petroni przebudował kaplicę ŚŚ. Piotra i Pawła (przylegającą od południa do nawy kościoła) na kopułowe mauzoleum rodziny Portiusów. W takiej formie, z niewielkimi już tylko zmianami, krośnieński kościół farny przetrwał do początku XX wieku, kiedy odrestaurowano i odsłonięto wiele zatartych wcześniej cech i elementów stylowych.